«پایگاه خبری بورس کالای ایران»؛ در یادداشت های قبلی (شاخص CRB و JOC ) بیان شد که بورس کالای ایران به عنوان یکی از نهاد های مهم و فعال و تأثیر گذار در بخش کالا باید به سمتی برود که شاخصی را در این حوزه تعریف و در اختیار سیاستگذاران و تحلیلگران قرار دهد . در این یادداشت ها با شاخص های CRB و JOC و ساختار آن ها و نقش این شاخص ها در تحلیل بین بازاری آشنا شدیم که در این یادداشت دو شاخص RMPI و IPPI را بررسی می نماییم.
در کانادا در میان تمام شاخص های کالایی دو شاخصRMPI و IPPI از اهمیت بالایی برخوردار هستند .شاخص RMPI شاخص قیمت مواد خام و شاخص IPPI شاخص قیمت محصولات صنعتی نامیده می شود . در ادامه با این دو شاخص بیشتر آشنا می شویم .
الف) شاخص IPPI :
IPPI تغییرات قیمتی را برای کالاهای عمده که توسط کارخانجات کانادایی فروخته می شود ، اندازه گیری می کند . قیمت کالاها تحویل درب کارخانه هستند و تمام مخارجی که در عوامل تولید ( نیروی کار ، سرمایه و سود ) وجود ندارند ، مانند مالیات های غیر مستقیم و ... حذف می شوند . همچنین هر گونه هزینه های حمل و نقل و توزیع در سطح خرده فروشی و عمده فروشی نیز در این شاخص در نظر گرفته نمی شود .
در سال 1920 مرکز آمار کانادا، شروع به پوشش تغییرات در قیمت های عمده فروشی در تولیدات کارخانجات صنعتی کانادا نمود . بعضی از تولیدات کارخانجات در شاخص قیمت عمده فروشی عمومی ( GWI ) وجود داشت اما به صورت بسیار ناقص . بعد از جنگ جهانی دوم ، در راستای نیاز به ایجاد مجموعه ای از حساب های ملی برای پیگیری وضعیت اقتصادی ، شاخص قیمت فروش صنعتی (ISPI ) ایجاد گردید . اولین مجموعه از این شاخص در سال 1956 رونمایی و در سال 1980 شاخص IPPI با شاخص ISPI جایگزین شد . این شاخص به خوبی سیستم حساب های ملی کانادا ( SNA ) را در جایی که مربوط به محاسبه GDP است مورد حمایت خود قرار می دهد .هم اکنون سال پایه برای محاسبات IPPI و RMPI سال 2010 است و در این کشور هر 5 سال یکبار ، سال پایه تغییر می کند .
ساختار شاخص IPPI چگونه است ؟
این شاخص 645 کالا و 21 گروه کالا را در بر می گیرد ، گروه های کالایی تشکیل دهنده این شاخص در جدول زیر آمده است؛
|
نام گروه |
ردیف |
نام گروه |
ردیف |
|
محصولات اولیه فلزات آهنی |
12 |
گوشت، ماهی، و فرآورده های لبنی |
1 |
|
محصولات اولیه فلزات غیر آهنی |
13 |
میوه، سبزیجات، خوراکی و سایر محصولات غذایی |
2 |
|
محصولات فلزی ساخته شده و مصالح و مواد ساختمانی |
14 |
نوشیدنی ها به جز آب |
3 |
|
وسایل نقلیه موتوری و تفریحی |
15 |
دخانیات |
4 |
|
ماشین آلات و تجهیزات |
16 |
نساجی و محصولات چرم |
5 |
|
برق، الکترونیک، محصولات سمعی و بصری و مخابراتی |
17 |
لباس ، کفش و متعلقات |
6 |
|
میلمان و لوازم جانبی |
18 |
مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی |
7 |
|
سیمان، شیشه و سایر محصولات کانی غیر فلزی |
19 |
پلاستیک و محصولات پلاستیکی |
8 |
|
مواد بسته بندی و ظروف |
20 |
چوب و محصولات چوبی |
9 |
|
دیگر محصولات |
21 |
محصولات کاغذی و خمیر کاغذ |
10 |
|
|
|
انرژی و فرآورده های نفتی |
11 |
ب) شاخص RMPI :
این شاخص تغییرات قیمتی مواد خامی را اندازه گیری می کند که برای تولید محصولات کارخانجات کانادایی ، توسط آن ها خریداری می شود .
شاخص IPPI قیمت محصولات تولیدی کارخانجات را پوشش می داد ولی نیاز به شاخصی بود که تغییرات قیمتی مواد خام مورد نیاز کارخانجات را نیز اندازه گیری کند؛ به همین منظور یکسال بعد و در سال 1981 شاخص RMPI ایجاد شد. در کانادا این دو شاخص همزمان منتشر می شوند و در تحلیل های بین بازاری به عنوان شاخص های کالایی عمل می نمایند .همچنین هر دو شاخص به صورت ماهیانه منتشر می شوند .
ساختار شاخص RMPI چگونه است ؟
این شاخص 90 کالا و 6 گروه کالا را در بر می گیرد .گروه های کالایی تشکیل دهنده این شاخص در جدول زیر آورده شده است :
|
نام گروه |
ردیف |
نام گروه |
ردیف |
|
لاستیک طبیعی |
4 |
محصولات کشاورزی |
1 |
|
محصولات انرژی خام |
5 |
دام و محصولات دامی |
2 |
|
سنگ معدن آهن، کنستانتره و قراضه |
6 |
مواد معدنی غیر فلزی |
3 |
در یادداشت های قبلی با شاخص های CRB و JOC و ساختار آن ها و نقش این شاخص ها در تحلیل بین بازاری آشنا شدیم . در این یادداشت با دو شاخص کالایی مهم در کانادا یعنی IPPI و RMPI آشنا شدیم و در یادداشت بعدی با ساختار شاخص BCOM آشنا می شویم .
*میثم باقری کوپایی، مدرس دانشگاه علامه طباطبایی
ارسال نظر